امروز ما تصمیم گرفتیم در فروشگاه خانه بذر به یکی از دغدعه های مشتریان عزیز یعنی روش های سرمادهی بذرها بپردازیم . ابتدا امر در مورد کلیات ان توضیح داده و سپس در ادامه نحوه سرمادهی را توضیح خواهیم داد . تا انتهاب مقاله با ما همراه شوید …
لازمه موفقيت در توليد محصول، به كيفيت بالاي بذر وابسته است. بذري داراي کيفيت است كه كامل، سريع و يكنواخت جوانه بزند. با این حال گاهی با وجود تمامی شرایط موجود (رطوبت، دما و…) جوانه زنی بذر صورت نمیگیرد.
یکی از دلایل عمده این امر وجود خواب یا خفتگی (dormancy) در بذر است. خواب بذر یکی از مهمترین مکانیسم های سازگاری در گیاهان است که در صورت شرایط نامناسب برای ادامه رشد، بذرها را از جوانه زنی زودرس محافظت میکند. تعداد زیادی از بذرهای گیاهان قادر به جوانه زنی بلافاصله پس از جدا شدن از گیاه والد نیستند. در این حال با وجود شرایط رطوبتی و دمایی مناسب مکانیسم هایی در بذر وجود دارد که مانع از جوانه زنی بذر در آن مقطع مورد نظر میشود.
بذرهای خفته در یک دوره زمانی مشخص تحت ترکیبی از عوامل محیطی (که به‌طور عادی منجر به جوانه‌زنی بذور غیر خفته می‌شوند) جوانه نمی‌زنند. در مواقعی که رقابت گیاهان برای نور و آب شدیدتر است، فقط به بعضی از دانه‌ها اجازه جوانه‌زنی می‌دهد.
شکل دیگر جوانه‌زنی تأخیری بذر، خاموش شدن بذر است که با خواب واقعی بذر متفاوت است و هنگامی رخ می‌دهد که یک بذر نتواند جوانه بزند زیرا شرایط محیطی خارجی برای جوانه‌زنی خیلی خشک، گرم و یا سرد است. بسیاری از گونه‌های گیاهان دارای بذرهایی هستند که جوانه‌زنی را برای ماه‌ها یا سال‌ها به تأخیر می‌اندازند. برخی از بذرها می‌توانند قبل از جوانه‌زنی، بیش از ۵۰ سال به‌صورت خفته در بانک بذر خاک بمانند.
بر اساس نحوه عملکرد آن‌ها سه نوع خواب وجود دارد:
- فیزیکی
- فیزیولوژیکی
- مورفولوژیکی
خواب آلودگی به دلیل طیف گسترده‌ای از دلایل که باهم همپوشانی دارند اتفاق میافتد و شرایطی را ایجاد میکند که نمی‌توان خواب بذر را به‌طور قطعی و مشخص طبقه‌بندی کرد. مشکل اینجاست که بذری که بنا به دلایلی در یک مکان معین خفته نیست ممکن است به دلایلی دیگر در مرحله بعد خفته باشد. برخی از بذرها از دوره‌های خواب تا عدم خواب در نوسان هستند
خواب بیرونی یا اگزوژنی
خواب اگزوژنی به دلیل شرایط خارج از جنین ایجاد میشود و اغلب به سه گروه زیر تقسیم میشود.
۱. خواب فیزیکی
خواب ناشی از غیرقابل نفوذ بودن پوسته‌ی بذر که در طول بلوغ و خشک شدن بذر یا میوه ایجاد میشود را گویند.
در بذر گیاهان در ۱۶ خانواده‌ی نهاندانگان شناسایی‌شده است ازجمله:
Anacardiaceae, Asteraceae, Bixaceae, Cannaceae, Cochlospermaceae, Cistaceae,Convolvulaceae, Cucurbitaceae, Dipterocarpaceae, Geraniaceae, Legumeinosae, Malvaceae, Nelumbonaceae, Rhamnaceae, Sarcolaenaceae, Sapindaceae
۲. خواب مکانیکی
خواب مکانیکی وقتی پوشش‌های بذر یا سایر پوشش‌ها خیلی سخت باشد تا جنین در طی جوانه‌زنی نتواند گسترش یابد. درگذشته این مکانیسم خواب‌آلودگی به تعدادی از گونه‌ها نسبت داده‌شده است اما مشخص شد که عوامل درون‌زا موجب خواب در این گونه‌ها است. این عوامل درون‌زا شامل پتانسیل پایین رشد جنین است (جنین قدرت کافی برای شکستن پوشش سخت را ندارد).
۳. خواب شیمیایی
شامل تنظیم کننده های رشد و غیره هستند که در پوشش‌های اطراف جنین وجود دارند. ممکن است با شستن یا خیساندن بذر از بافت‌ها جداشده و یا به‌وسیله دیگر غیرفعال شوند. سایر مواد شیمیایی که مانع جوانه‌زنی می‌شوند، توسط آب باران یا ذوب برف از دانه‌ها شسته می‌شوند.
خواب درونی یا آندوژنی
خواب‌آلودگی درون‌زا در اثر شرایط درون جنین ایجاد میشود و اغلب به سه زیرگروه تقسیم میشود: خواب فیزیولوژیکی، خواب مورفولوژیکی و خواب ترکیبی، هر یک از این گروه‌ها ممکن است دارای زیرگروه نیز باشند.
۱. خواب فیزیولوژیکی
خواب فیزیولوژیکی تا زمانی که تغییرات شیمیایی رخ ندهد از رشد جنین و جوانه‌زنی بذر جلوگیری میکند. آزمایشات دلالت بر این دارند که هنگامی جنین بذرهای خفته را خارج می‌کنند نهال‌های سالم تولید می‌کنند.
در مورد خواب فیزیولوژیکی نشان داده‌شده است که وقتی بذرها در معرض اسید جیبرلیک قرار می‌گیرند جوانه‌زنی افزایش می‌یابد. همچنین خشک‌کردن بذور یا انبار کردن خشک بذر باعث شکسته شدن خواب فیزیولوژیکی میشود.
شکست خواب بذر
استراتیفیکاسیون (سرمادهی)
استراتیفیکاسیون (سرمادهی) نیز باعث شکستن خواب فیزیولوژیکی می‌گردد که عبارت است از قرار دادن بذر برخی از گیاهان به مدت طولانی در دماهای پایین (۰ تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد)؛ و یا بعضی بذور هنگامی‌که بعد از رسیدن خشک می‌شوند نیاز دارند به مدت کوتاهی تحت دماهای سرد قرار گیرند تا خواب بذر شکسته شود.
اسکاریفیکاسیون (خراش دهی)
همچنین در بعضی از بذرها خواب فیزیولوژیکی با اسکاریفیکاسیون (خراش دهی) برطرف شده و جوانه‌زنی بذرها افزایش می‌یابد. خواب فیزیولوژیکی با شکسته شدن مواد شیمیایی در یک دوره از شرایط مرطوب و خنک (که معمولاً دمای زیر ۴ درجه سانتی‌گراد و یا در بسیاری از گونه‌های Ranunculaceae و چند مورد دیگر دماهای پایین‌تر از ۵- درجه سانتی‌گراد است) مهارشده و دیگر توسط دانه تولید نمی‌شود.
اسید Abscisic
اسید Abscisic معمولاً مهارکننده رشد در دانه‌ها است و تولید آن می‌تواند تحت تأثیر نور باشد. بعضی از گیاهان مانند گونه‌های Peony دارای انواع مختلفی از خواب فیزیولوژیکی هستند، یک مورد بر روی رشد ریشه و دیگری بر روی رشد شاخه‌ها تأثیر می‌گذارد.
خشک کردن
خشک‌کردن؛ قبل از جوانه‌زنی بذر برخی از گیاهان (ازجمله تعدادی از گراس‌ها) نیاز به یک دوره خشک شدن دارند و بذرها قبل از شروع جوانه‌زنی باید رطوبت کمتری داشته باشند. اگر بذرها پس از پراکندگی مرطوب شوند، جوانه‌زنی می‌تواند برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها به تأخیر بیفتد. بسیاری از گیاهان علفی از مناطق معتدل آب و هوایی دارای خواب فیزیولوژیکی هستند که با خشک شدن دانه‌ها از بین می‌روند.
تابش نور
تابش نور یا حساسیت به نور جوانه‌زنی برخی از دانه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این دانه‌های فوتوبلاستیک برای جوانه‌زنی به دوره‌های تاریکی یا نور احتیاج دارند. در گونه‌هایی که بذرها پوشش نازک دارند، ممکن است نور بتواند به درون جنین خفته نفوذ کند. وجود یا عدم وجود نور می‌تواند فرآیند جوانه‌زنی را موجب شود و یا جوانه‌زنی برخی از بذرها را که در عمق بسیار زیاد خاک دفن شده‌اند یا در بعضی دیگر که در سطح خاک هستند را مهار کند.
ترمودورمانسی حساسیت بذر به گرما یا سرما
ترمودورمانسی حساسیت بذر به گرما یا سرما است. بعضی از دانه‌ها ازجمله Amaranth فقط در دماهای بالا (۳۰ درجه سانتی‌گراد یا ۸۶ درجه فارنهایت) جوانه می‌زنند. بسیاری از گیاهانی که در اوایل تا اواسط تابستان جوانه می‌زنند، دارای ترمودورمانسی هستند و فقط در صورت گرم شدن دمای خاک جوانه می‌زنند. بذرهای دیگر برای جوانه‌زنی به خاک‌های خنک نیاز دارند، درحالی‌که جوانه‌زنی برخی دیگر مانند کرفس وقتی دمای خاک خیلی بالا است مهار می‌شوند. اغلب با افزایش سن یا خشک شدن بذر، نیاز ترمودورمانسی از بین می‌رود.
خواب فیزیولوژیکی عمیق
بذرهای تحت شرایط ذیل، خواب فیزیولوژیکی عمیق دارند:
- کاربرد GA۳ جوانه‌زنی را افزایش نمی‌دهد.
- جنین خارج‌شده نهال‌های غیرطبیعی تولید میکند.
- دانه‌ها برای جوانه‌زنی به بیش از ۳ ماه سرمادهی نیاز دارند.
۲. خواب مورفولوژیکی
در خواب مورفولوژیکی، جنین توسعه یا تمایز نیافته است. بعضی از بذرها جنین‌های کاملاً متمایزی دارند که باید قبل از جوانه‌زنی بذر بیشتر رشد کنند، یا اینکه جنین‌ها در زمان رسیدن میوه هنوز به بافت‌های مختلف تمایز نیافته‌اند.
- جنین‌های نابالغ: بعضی از گیاهان قبل از اینکه بافت جنین کاملاً متمایز شود بذرهای خود را رها می‌کنند و بذرها پس از دریافت آب در حین رسیدن به زمین می‌رسند، این مورد جوانه‌زنی را از چند هفته تا چند ماه به تأخیر می‌اندازد.
۳. خواب ترکیبی
این بذرها هم خواب مورفولوژیکی و هم خواب فیزیولوژیکی دارند. خواب مورفوفیزیولوژیکی زمانی اتفاق میافتد که بذرهایی که دارای جنین‌های توسعه نیافته‌اند دارای خواب فیزیولوژیکی نیز هستند؛ بنابراین این بذرها نیاز به تیمارهای شکست خواب و همچنین یک دوره زمانی برای رشد جنین‌های توسعه‌نیافته دارند.
یک نوع خواب ترکیبی دیگر در برخی از بذرها اتفاق میافتد که در آن خواب توسط شرایط بیرونی (فیزیکی) و درونی (فیزیولوژیکی) ایجاد میشود. برخی از گونه‌ها دارای هر دو خواب شامل پوشش بذر نفوذناپذیر و خواب فیزیولوژیکی هستند.
محصول : بذرختچه انجیلی
خواب ثانویه
مکانیسم خواب ثانویه هنوز کاملاً مشخص نشده است اما ممکن است به دلیل از دست دادن حساسیت در گیرنده‌های غشای پلاسما باشد.
نکات مهم
همه بذرها دوره خواب ندارند، بسیاری از گونه‌های گیاه بذرهای خود را در اواخر فصل رشد آزاد می‌کنند که دمای خاک برای جوانه‌زنی خیلی کم است یا محیط رشد برای آن‌ها خشک است. اگر این بذرها در محیطی که به اندازه کافی گرم باشد و یا به اندازه کافی مرطوب باشد جمع‌آوری و کاشته شوند، جوانه می‌زنند.
در شرایط طبیعی، بذرهای غیر خفته که در اواخر فصل رشد آزاد می‌شوند تا بهار منتظر می‌مانند تا دمای خاک افزایش یابد یا در صورت پراکندگی بذر در دوره‌های خشک منتظر می‌مانند تا باران ببارد و رطوبت کافی در خاک وجود داشته باشد و سپس جوانه می‌زنند.
بذرهایی که دارای میوه‌های گوشتی هستند و جوانه‌زنی به این دلیل در آن‌ها به تأخیر میافتد، بذرهای ساکن هستند و خفته نیستند. بسیاری از گیاهان زراعی و باغی دارای بذرهایی هستند که در صورت داشتن رطوبت و دمای مناسب به‌سرعت جوانه خواهند زد، اگرچه اجداد وحشی آن‌ها دوره‌های خواب را داشته‌اند. این گیاهان زراعی به دلیل وجود فشارهای انتخابی توسط پرورش‌دهندگان گیاه و باغبانان است که آن‌ها گیاهان فاقد خواب را جهت کشت و تولید انتخاب می‌کنند.
بذر بعضی از گیاهان خانواده‌ی شاه‌پسند، پر جنب‌وجوش هستند و درحالی‌که هنوز به والدین وصل شده‌اند جوانه می‌زنند. آن‌ها یک ریشه بزرگ و سنگین تولید می‌کنند که باعث میشود بذر هنگام ریزش به درون زمین نفوذ کند.
نیاز سرمایی بذرها
در طبیعت، خواب بذر معمولا با گذراندن یک دوره سردی در زمین در طی یک فصل زمستان شکسته می شود. بدین ترتیب پوسته بذر نرم شدن لایه سخت دانه در اثر یخ زدگی و هوازدگی شکسته می شود.
برای گیاهانی که در مکان هایی با زمستان هایی سرد تکامل یافته اند، جوانه زدن بذرها در بهار و پس از سپری شدن سرمای زمستانه صورت می گیرد. این ویژگی تکاملی به گیاهان این امکان را می دهد که زنده مانده و بقای نسل خود را تضمین کنند.
این مکانیسم ایمنی – لازمه ای که بذرها قبل از جوانه زدن زمستان را تجربه می کنند – تضمین می کند که بذرها در پاییز جوانه نخواهند زد و فرصت بهتر و بیشتری برای بقا در بهار خواهند داشت.
چه بذرهایی به سرمادهی نیازدارند؟
بذرهایی که در اواخر فصل تابستان یا اوایل فصل پاییز می‌رسند حتماً باید سرمادهی یا خواب زمستانی را بگذرانند و سپس برای جوانه زنی کاشت شوند. خواب بذر هارا نیز می‌توان به صورت مصنوعی اعمال کرد. بذرها را به مدت 60 الی 90 روز داخل یخچال خانه قرار دهید و سپس در فصل و شرایط مناسب شروع به کاشت آن کنید . این روش می تواند برای بذوری که دارای خواب داخلی هستند، دوره سرد زمستان را شبیه سازی کند.
توجه کنید که همه بذرها به سرمادهی احتیاج ندارند و فقط یکسری از بذرها این‌گونه می‌باشند که می‌توانید با جست و جو و تحقیق می توانید از آن اطلاع پیدا کنید . لازم به ذکر است که اگر بذر را از گیاه خودتان به‌دست آورده‌اید اگر نیاز باشد عمل خواب بذر را اعمال کنید تا بذرهایتان جوانی زنی کنند.
معرفی تعدادی از بذرها که نیاز به سرمادهی دارند عبارتند از :
افرا ها
خرمالو
انواع افرا
زبان گنجشک
انواع سروها
انواع کاج ها
ابریشم ها
کیوی
زرشک
بنه یا پسته وحشی
نوئل ها
ارغوان
جینکو
اقاقیا
گوس بری
لینکون بری
بری ها
گلابی
آلبالوی تلخ
باران طلایی
(سطح بذر باید خراش داده شود)
شاه توت ها
توت فرنگی ها
زالزالک
انگورها
زغال اخته
اورنج بری
انار
سیب
ازگیل
سرمادهی بذر به روش خیساندن حوله‌ی کاغذی
این یکی از روش‌هایی است که به‌صورت گسترده برای بذرهای بومی استفاده میشود. این روش ساده و سریع است و مواد لازم برای آن همان‌جا داخل آشپزخانه‌ی شما پیدا می‌شوند.
سرما دهی بذر ها قبل کاشت درون آب قرار دهید بستگی به بذرها و درشتی بین ۲ الی ۱۲ ساعت
بذرها را روی حوله‌ی کاغذی پراکنده کنید بدون اینکه روی همدیگر قرار گرفته باشند.
یک حوله‌ی کاغذی خشک را به دور حوله‌ی مرطوب ببندید تا محتویات داخلی مرطوب بمانند اما خیلی خیس نشوند (که امکان تشکیل کپک هست).آن را داخل کیسه‌ی پلاستیکی زیپ‌دار گذاشته و زیپ را ببندید. بر روی واریته برچسب گذاشته و تاریخ دقیق را روی آن بنویسید.
آن را به مدت ۱ ماه پیش از کاشت داخل یخچال بگذارید. اگر جوانه‌ها شروع به رویش در داخل یخچال کردند، آن‌ها را بلافاصله بیرون آورده و در زمین یا داخل گلدان بکارید تا اینکه موعد کاشتشان در محیط بیرون فرا برسد.
کاشت بذرها
زمانی که باید بذرهای خود را در یخچال نگه دارید به واریته‌ی شما بستگی دارد، اما معمولاً ۴-۵ هفته برای اکثر گونه‌ها کفایت میکند. زمانی که دیگر احتمال سرمازدگی در منطقه‌ی شما نیست، بذرهای خود را از یخچال بیرون آورده و مثل حالت معمول در سطح خاک پخش کنید. پروسه‌ی ساده و سریع چینه‌بندی سرد می‌تواند به جوانه‌زنی سریع‌تر بذر و پرورش بهتر آن در بستر باغ یاری برساند.
از اینکه با همراه شدیداز شما سپاسگزاریم
خانه بذر همراه شما تا زیبایی ها | khanehbazr.ir
بدون دیدگاه